Cynefin framewerk

Besluitvorming vindt plaats op allerlei gebieden, je privéleven, jezelf en je werk. Er zijn vele redenen waarom een besluit niet valt. Je herkent ze vast: men vraagt om meer informatie, men wil meer onderbouwing, men loopt er van weg of vindt dat iemand anders het zijn werk is dat besluit te nemen. Kop in het zand, duikgedrag en zo meer.

Met twee goede vrienden die ik al lang ken, hebben we de luxe een paar keer per jaar te kunnen afspreken voor een lange middag en avond. En op een van die middagen, in november 2022 sprak Sander, (een rechterhand van ministers), er over dat in zijn werk men wel het Cinefin model gebruikt. Ik had er nog nooit van gehoord… Hij was zo vriendelijk daags erna een mail te zenden met een link, ik las me in en zo is dit stuk tot stand gekomen. Naar ik denk een super tip om mensen die met strategie en/of besluitvorming bezig zijn te helpen.

Inleiding

Besluitvorming voorbereiden is erg belangrijk. Het gaat dan over bijvoorbeeld wat je communiceert, wanneer en hoe en hoe je macht kan inzetten. En ook allerlei modellen om besluitvormer te helpen. Wat mij betreft zijn er drie fases van een besluit: 1. De aanvlieg route, 2. Het landen, het laten besluiten en 3. de gevolgen van het besluit.

Domkop of opgeblazen medewerkster, wat wil je zijn?

En bij de aanvliegroute is het goed te weten wat voor soort besluit er genomen moet worden. Een belangrijk element daarin is je besluitvorming zo te doen dat het past bij de verwachtingen van de personen die moeten besluiten. Kom je met veel tamtam aan en vinden ze het maar een simpel besluit, dat vinden ze je een opgeblazen type. Doe je net alsof het ‘zo eventjes, zonder gedoe, besloten kan worden’ en men denkt dat dit toch erg strategische belangrijk is, dan zal je geserveerd worden als die domkop die niet weet wat belangrijk is.

---

---

Besluitvorming. Wat situaties

Je vraagt je kind of die een snoepje wil of niet. Een erg simpel besluit. Of dat ze een soepje wil als ze eerst haar huiswerk heeft gedaan, al wat moeilijker. Of dat het snoep er is als ze niet alleen de tafel tot 10 kan, maar ook de hexadecimale versie. Oeps… dat klinkt al complex. En als het snoep er komt als en de hond blaft, de hexa code op 34 staat en de tafel van 9 achterom verteld kan worden. Dat klinkt erg chaotisch.

En zo zit het ook in het bedrijfsleven. Iemand heeft daar een verhaaltje van gemaakt en een model. Lees verder, eerst de slides die je met een inleiding tot de kern van het betoog nemen.

---

Test je kennen en kunnen

Begrip van de onderdelen

• Kun je elk domein van het Cynefin-model kort uitleggen en een concreet voorbeeld geven het liefst in jouw organisatie verband? (Bijvoorbeeld: Wat is een voorbeeld van een complex probleem versus een gecompliceerd probleem?)
• Wat is het verschil tussen het ‘Complex’ en ‘Chaotisch’ domein? (Doel: Begrijpen hoe dynamiek en aanpak verschillen tussen deze domeinen.)
• Hoe zou je de overgang beschrijven van een eenvoudig naar een chaotisch domein? Wat kan hier misgaan? (Doel: Begrip van de risico’s bij verkeerde classificatie of slecht beheer.)
• Kan een situatie in de loop van de tijd van het ene domein naar het andere bewegen? Kun je een voorbeeld geven uit jouw beroepspraktijk? (Doel: Test of je de dynamische aard van systemen begrijpt.)

Toepassing en reflectie

• Kun je een situatie uit jouw eigen werk of leven beschrijven die past in elk van de domeinen? Hoe heb je dat aangepakt? (Doel: Begrip van hoe het model kan worden toegepast op echte problemen.)
• Heb je zicht in welke domeinen van het Cynefin model jouw organisatie vaak besluiten moet nemen? En hoe acteer je daar zelf in? (Doel: Begrip van hoe het model kan worden toegepast op jou en je omgeving)
• Stel je voor dat je te maken hebt met een complexe situatie, zoals het verbeteren van teamdynamiek in een organisatie. Welke aanpak zou je kiezen en waarom? (Doel: Test of je begrijpt waarom experimenteren belangrijk is in complexe situaties en wellicht kan jij al besluitmodellen of aanvlieg routes vertellen die beste zouden passen)
• Je hebt een probleem dat in het gecompliceerde domein lijkt te liggen, maar je blijkt het verkeerd te hebben ingeschat en het is eigenlijk complex. Wat zou je doen? (Doel: Begrip van het iteratieve en adaptieve karakter van het model.)

Context en besluitvorming

• Hoe helpt het Cynefin-model je om betere beslissingen te nemen in onzekere of veranderlijke situaties? (Doel: Test of jij de praktische waarde van het model begrijpt/’gekocht’ hebt.)
• Hoe kun je anderen in een organisatie helpen om situaties juist te classificeren volgens het Cynefin-model? (Doel: Begrijpen hoe jij het model kan overgebrengen op anderen, essentieel om besluiten in je juiste vorm te krijgen.)
• Wat zijn de gevaren van proberen een complexe situatie op te lossen met een eenvoudige of gecompliceerde aanpak? (Doel: Begrip van verkeerde aannames en gevolgen.)

Uitdagingen en nuances

• Wat zou je doen als een situatie niet duidelijk in één domein past (Disorder)? Hoe ga je daarmee om? (Doel: Heb je begrip van het ‘Disorder’-domein en de noodzaak om helderheid te scheppen.)
• Hoe ga je zelf als persoon, als student om met de verschillende domeinen? Is er een die beter bij je past dan een andere? (Doel: Reflectie op je eigen stijl.)
• Hoe helpt het model om risico’s beter te beheren in een chaotische situatie? (Doel: Begrijpen van het belang van stabilisatie in chaotische omstandigheden.)

Meta-inzicht, ‘hangen boven het model’.

• Wat zijn de beperkingen van het Cynefin-model? Wanneer zou je het niet gebruiken? (Doel: Inzicht in de grenzen en valkuilen van het model.)
• Hoe verschilt het Cynefin-model van andere besluitvormingsmodellen die je kent? (Doel: Begrip van unieke kenmerken van Cynefin en reflectie op de andere modellen op de website of in les behandeld.)
• Hoe kun je het model toepassen in een multidisciplinair team waar mensen verschillende niveaus van begrip hebben over complexiteit? (Doel: Test of je begrijpt hoe het model in diverse contexten kan worden gebruikt.)

---