Er zijn besluitmodellen die wat beter bij een bepaalde industrie passen. Hier zie je dan ook het belang van de fase van observeren, een analyse maken van de organisatie. Dan weet je welk besluitmodel kan passen. Of je keert de logica om: kijk hier naar welke besluitmodellen gedacht worden in een bepaalde industrie in gebruik te zijn, en redeneer dan terug naar je eigen organisatie en die hun industrie type.

Een aardig twist hierbij is denk ik, dan als je weet welke besluitvormen in jouw industrie gebruikt worden, je weet hoe in die industrie besloten gaat worden als er over strategische keuzes nagedacht moet worden.

! en hier komt het punt dat ik graag zou maken: als iedereen op die manier besluit, gaat men allemaal dezelfde weg in. En dat is geen goede strategie. Althans volgens mij en veel andere strategie denkers, als Prof. Roger Martin en Prof. [naam even kwijt].

Moraal van mijn verhaal: achterhaal jouw industrie voorkeuren en bij strategie denken, pas die vooral niet toe.

Wat zou het per industrie kunnen zijn?

Bouw en Infrastructuur sector. Critical Path Method (CPM): Voor projectplanning en -beheer. Logisch want hier wil je weten welke onderdelen van een project meer risico lopen naar de weg tot het eind. Value Engineering: Voor het optimaliseren van kosten en prestaties in bouwprojecten. Geografische Informatie Systemen (GIS): Voor ruimtelijke besluitvorming. Deze laatste heb ik moeten gebruiken toen ik bij een mobiele operator de strategie bedacht en uitvoerde voor een 4G netwerk.

Gezondheid en Veiligheid sector. Risicoanalyse (HAZOP): Voor het identificeren van gevaren en risico’s in productieprocessen. Bow-Tie Analysis: Voor het visualiseren en beheersen van risico’s. ALARP (As Low As Reasonably Practicable): Voor veiligheidsgerelateerde besluitvorming. [note to myself: deze staat nog niet in de lijst]

Financiële sector. Kosten-Batenanalyse (CBA): Voor investeringsbeslissingen of kredietverlening. Portefeuillemanagementmodellen: Zoals de Markowitz-portefeuilletheorie, voor het optimaliseren van investeringen. Hier denk ik, zonder er veel verstand van te hebben, dat hier een ‘leg niet alles in een mandje ‘ strategie er is. Monte Carlo Simulaties: Voor het inschatten van risico’s en onzekerheden in financiële modellen. Hmmm. Deze ken ik nog niet. Iemand wel?

Energie- en Nutsbedrijven. Multi-Criteria Decision Analysis (MCDA): Voor het afwegen van technische, economische en milieufactoren bij energieprojecten. Essentieel weet ik uit ervaring te zeggen… Life Cycle Analysis (LCA): Voor duurzaamheid en milieueffecten van projecten. Real Options Analysis: Voor investeringsbeslissingen met lange tijdshorizonten en onzekerheid (bijv. windparken of kernenergie).

Retail en Consumentengoederen sector. Customer Journey Mapping: Voor besluitvorming rond klantgedrag en marketingstrategieën. (deze is wel heel erg afgezaagd als methde…) Data-Driven Decision-Making: Op basis van verkoopdata, klantvoorkeuren en marktanalyses. (hier heeft mijn collega Marije een schitterende opleiding/module voor) ABC-analyse: Voor voorraadbeheer en het prioriteren van producten.

Technologie en IT. Agile Decision-Making: Flexibele besluitvorming in een iteratief proces, vaak toegepast in softwareontwikkeling. Root Cause Analysis (RCA): Om technische problemen op te lossen. De aanpak, met de bron van het probleem te vinden vinden veel managers plezierig weet ik uit ervaring. Heb daar ook een leuk verhaal over van mensen in een park aan een rivier, vraag me er naar als je dit gelezen hebt.

Scenario Planning: Voor het omgaan met snelle technologische veranderingen en onzekerheid in toekomstige trends.

Onderwijs. Balance Scorecard: Voor het meten en verbeteren van prestaties van onderwijsinstellingen. Scenario Planning: Voor strategische planning rond curricula en toekomstige onderwijstrends. Participatory Decision-Making: Voor het betrekken van docenten, studenten en andere belanghebbenden. (tja….. dat heb ik nog niet veel weten gebeuren….)

Overheid en Publieke Sector. Policy Analysis Models: Voor het ontwerpen en evalueren van beleidsmaatregelen. Stakeholder Analysis: Om de belangen van verschillende groepen te identificeren en mee te nemen in besluitvorming. Delphi Methode: Voor consensusvorming bij beleidskwesties.

Productie en Logistiek. Lean Decision-Making: Gericht op het minimaliseren van verspilling en optimaliseren van processen. Operational Research Models: Voor voorraadbeheer, logistieke optimalisatie en capaciteitsplanning. Lean/Six Sigma: Voor kwaliteitsbeheer en procesverbetering.

Zorgsector. Evidence-Based Decision-Making: Besluitvorming gebaseerd op wetenschappelijk bewijs, vooral bij klinische beslissingen. Ethical Decision-Making Models: Voor complexe morele kwesties (bijv. patiëntenrechten, euthanasie). SWOT-analyse en risicoanalyse: Voor strategische planning in ziekenhuizen.

In elke industrie is de keuze voor een besluitvormingsmodel afhankelijk van de specifieke uitdagingen, belangen en doelen. Wel denk ik dat gemiddeld genomen, zoals ik dat ook van studenten hoor, er niet veel bedrijven zijn die besluitvorming zien als iets waar ze aandacht voor moeten hebben. Wat een vaardigheid moet zijn waar senior management focus op heeft. Raar wel.. want besluiten maken of breken een firma.

En hoewel sommige modellen universeel toepasbaar zijn, bieden branchespecifieke modellen vaak een beter raamwerk om problemen gerelateerd aan een sector op te lossen.

Rudolph Regter

20 maart 2025